Rosyjska propaganda wojenna – studium przypadków

Wprowadzenie

Każdy konflikt po 1918 (rok odniesienia dla odzyskania niepodległości przez Polskę) roku gdzie Rosja jest agresorem związany jest z propagandą. Służy ona dwóm celom. Uzasadnieniu wywołania konfliktu oraz późniejszej kontroli opinii publicznej za pomocą subtelnej (lub nie) propagandy sukcesu.  Warto nadmienić, że propaganda korzystała i korzysta z każdej dostępnej formy przekazu. W tej nitce omówię wybrane przykłady.

Omawiane przypadki dotyczą sąsiednich krajów, znajdujący się na w Europie definiowanej, jako Środkowo – Wschodnia lub Wschodnia w wypadku Ukrainy. Zarówno Polska jak i Ukraina zaliczane były do sowieckiej później radzieckiej strefy wpływów. Obecna Ukraina również uważana była za rosyjską strefę wpływów przez sama Rosję. Przykłady propagandy użyte zostały w Polsce i na Ukrainie od czasów wojny polsko – bolszewickiej do eskalacji działań wojennych w 2022 roku.

Polska 1920

W 1920 roku, Polska miała być nic nieznaczącą przeszkodą w szerzeniu rewolucji na Zachód, i powrotem obszarów utraconych na skutek odzyskania przez Polskę niepodległości – tak głosiła narracja z Kremla.

Wojna polsko – bolszewicka, przedstawiana była na plakatach, sugerujących niejako agresję Polski na ZSRR. Dlatego przedstawianie, jako wojny 1920 roku, sugeruje na ZSRR, jednak była to kolejna kampania ten wojny, w tym wypadku ofensywa Polski na wschód. Plakaty pełniły wtedy rolę przekaźników medialnych. Były swego rodzaju prekursorem memów. Plakat, który omawiam to jeden z przykładów. Ale zbiera on kilka motywów.  

Tytuł to „Dezerter otwiera drogę polskiemu panu”. Polskę przedstawiano, jako kraj zły i roszczeniowy, uosabiany z grubym szlachcicem. W wypadku zdobycia ziem przez Polaków, miały za tym iść – powrót właścicieli ziemskich i kapitalistów. Właściciele ziemscy i kapitaliści niosący głód i niewolę chłopom i robotnikom – byli takimi samymi wrogami jak Polacy.  Dezerter – wróg robotników i chłopów, a jednocześnie plakat ukazuje dezercję, jako pomocy Polsce w zaprowadzeniu jej porządków.

Polska 1939

Atak na Polskę rozpoczął się 17 września, bez wypowiedzenia wojny. Nazywany był „wyzwoleńczym pochodem Armii Czerwonej”. Wojska rosyjskie weszły oficjalnie w celu oswobodzenia ludności spod kapitalistyczno-obszarniczych zapędów Polaków (cytat za Lenina). Za kapitalistów uważano przedstawicieli państw zachodnich, którzy mieli wykorzystywać chłopów i robotników.

Plakat zawiera cytat Stalina „Nasza armia wyzwala ludzi pracy”, umieszczony na górze plakatu. Celem plakatu jest pokazanie potęgi Armii Czerwonej i przekonanie ludności o wyzwoleńczym pochodzie Armii Czerwonej. Plakat ten, nie atakuje polski bezpośrednio, stara się raczej przekonać nieprzekonanych do misji Związku Radzieckiego, realizowanej rękoma Armii Czerwonej, czyli wyzwoleniu chłopów i robotników spod opresji kapitalistów. Dodatkowo w tle widzimy, czołgi i samoloty dowodzące nowoczesności Armii Czerwonej.

Ukraina  2014

Aneksja Krymu przez Rosję – nielegalne przyłączenie przez Federację Rosyjską terytorium Ukrainy (Autonomicznej Republiki Krymu oraz miasta wydzielonego Sewastopol, położonych na Półwyspie Krymskim) w drodze użycia siły zbrojnej w 2014 roku.

Jednym z najważniejszych narzędzi w pierwszym okresie były Zielone Ludziki oraz referendum. Wszystko to miało służyć propagandowemu ukazaniu zajęcia Krymu, jako nieinspirowaną przez Rosję i jedynie dobrotliwa postawę, jako państwa akceptującego demokratyczne wyboru niezależnych społeczności.

Zielone ludziki – uprzejmi ludzie. Czyli rosyjskie wojska pozbawione oznaczeń przynależności państwowej. Oficjalnie niezależni od Rosji a tak naprawdę wykonujące rozkazy z Moskwy. Pozbawienie ich oznaczeń miało w przekazie medialnym pokazać ich, jako oddolny ruch chcący niezależności od Ukrainy.

Referendum na Krymie

Referendum jest wykorzystywane przez Rosję, jako teoretycznie niezależne narzędzie mające uzasadniać aneksję terytorialną. Referendum na Krymie charakteryzowało się nieprecyzyjnymi pytaniami

·  Czy jesteś za ponownym zjednoczeniem Krymu z Rosją na prawach podmiotu FR?

·  Czy jesteś za przywróceniem obowiązywania konstytucji Republiki Krymu z 1992 roku i za statusem Krymu jako części Ukrainy?,

oraz wysoką frekwencją i jednomyślnością głosujących.

Zgodnie z oficjalnymi danymi za wariantem nr 1 (zjednoczenie z Rosją) miało opowiedzieć się 96,57% (1 495 043 wyborców), a za wariantem nr 2 (pozostanie w składzie Ukrainy pod warunkiem poszerzenia autonomii) 2,66% (41 247 wyborców). Liczba głosów nieważnych miała wynieść 0,77% oddanych głosów (11 907).

Frekwencja miała wynieść 84,09%. Podano, że łącznie na terytorium Krymu (Republika Autonomiczna Krymu oraz miasto wydzielone Sewastopol) miało być 1 841 073 wyborców, a w czasie referendum oddano 1 548 197 głosów.

Użycie sił zbrojnych dla ochrony

Po południu 1 marca 2014, najpierw Komisja Obrony i Komisja Spraw Zagranicznych Rady Federacji Rosyjskiej, a później cała Rada Federacji Rosyjskiej, jednogłośnie przyjęła wniosek prezydenta w sprawie wydania zgody na użycie rosyjskich sił zbrojnych na terytorium Ukrainy.

„W związku z nadzwyczajną sytuacją, powstałą na Ukrainie, zagrożeniem życia obywateli Federacji Rosyjskiej, naszych rodaków, składu osobowego kontyngentu Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej, stacjonującego zgodnie z międzynarodowym układem na terytorium Ukrainy (Autonomiczna Republika Krymu), na podstawie punktu 'g części 1. artykułu 102. Konstytucji Federacji Rosyjskiej przedkładam Radzie Federacji Zgromadzenia Federalnego Federacji Rosyjskiej wniosek o użycie Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej na terytorium Ukrainy do czasu normalizacji sytuacji społeczno-politycznej w tym kraju”

Ukraina 2022

Wojska Nato na Ukrainie.

Zasłanianie strat własnych obecnością w konflikcie żołnierzy NATO, przy jednoczesnym uzasadnieniu ataku, obecnością baz dookoła Rosji, jako elementem wyprzedzającym. Taka sama argumentacja jak  w 1920.

Jeden z przejawów propagandy, to publikowane Social Mediach rzekome screeny wyglądające na pierwszy rzut oka jak kadry z polskiej telewizji. Widoczny tu sugerować ma prognozę pogody z anektowanym/zajętym przez Polskę terytorium. O zajęciu Lwowa przez Polskę, regularnie rozpisują się rosyjskie media.

Czechy wysłały pierwszy transport z techniką wojenną do Ukrainy. Abramsy i Leopardy dla ZSU nie widać, są za to stare T72M1 i BWP1

Propagandowe wpisy to jeden z głównych kanałów przekazów propagandy w komunikatorach. Ten wpis, miał podważać pomoc zachodu dla Ukrainy. Kanały takie potrafią wyprodukować wiele wiadomości dziennie, które krążą powielane po social mediach.

Symbole Z, V

Symbole oznaczające jednostki w pierwszych dniach inwazji, szybko stały się symbolami całej operacji wykorzystywanymi głównie wewnątrz kraju. Są dla Rosjan symbolem tej wojny, umieszczanym w wielu miejscach.

Podsumowanie

Propaganda wojenna Rosji, ulega zmianom kanałów dystrybucji, wiadomościami, ale zawiera te same tezy od lat. Poniżej prezentuję 5 filarów wykorzystywanych przez Rosję.

1. Są to za każdym razem ochrona ludności (chłopów, następnie mniejszości Ukraińskiej a teraz obrona przez nazistowska Ukrainą).
2. Współcześnie referenda służą Rosji do legitymizacji (w jej oczach) aneksji terytoriów wobec świata
3. Od 1918 roku, za wszystkim stoją kapitaliści (najczęściej z USA), obecnie jest to NATO. (film uzasadniający, ze stany dążą do wojny).
4. Wróg jest jednocześnie silny i słaby.  Słaby, więc musimy zaatakować i go pokonać, ale na tyle silny, aby zadać nam straty.
5. Rosjanie Przykładają dużą wagę do symboliki:

* Symbolika współczesna dla każdego konfliktów (zielone dobre ludziki, Znak Z,V, bohaterska Armia czerwona)

*Symbolika nawiązująca do 2 WŚ            

Bonus – tak pod stadionem w Łużnikach Rosjanie pokazali swoje zainteresowanie propagandą podczas wiecu z okazji aneksji Krymu.